Abstrakt
W doktrynie prawa cywilnego za przebaczenie uznaje się akt uczuciowy lub czynność podobną do czynności prawnych (w tym czynność konwencjonalną), która polega na puszczeniu w niepamięć doznanej krzywdy i odczutej urazy. Tymczasem przebaczenie jest procesem indywidualnym, angażującym całą psychikę człowieka, którego celem jest wyzbycie się przez przebaczającego chęci odwetu względem sprawcy. Nie jest oświadczeniem woli ani żadnym innym konstruktem prawnym. Wobec niejednoznacznego kształtu art. 1010 k.c. panuje spór co do tego, czy przebaczenie może wywoływać skutki prawne po sporządzeniu testamentu, w którym wydziedziczono krzywdziciela i nie odwołano tej dyspozycji. Zdaniem Sądu Najwyższego w takiej sytuacji przebaczenie jest skuteczne, zaś wedle zdecydowanej większości doktryny trafny jest pogląd przeciwny. Nieformalna natura przebaczenia i jego cel, którym jest akt ?anulowania kary cywilnej?, a także postulat ochrony więzi rodzinnych przez przepisy prawa spadkowego, przekonują o trafności stanowiska Sądu Najwyższego.
Bibliografia
Akty prawne:
1. Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 2019 r. poz. 1145 ze zm.).
2. Ustawa z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2019 r. po. 1460 ze zm.).
Literatura:
1. Baziński A., Prawo spadkowe. Komentarz, Łódź 1948.
2. Ciszewski J., Knabe J. (w:) Ciszewski J., Nazaruk P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, LEX 2019 (el.).
3. Czepita St., O pojęciu czynności konwencjonalnej i jej odmianach, ?Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny? 2017, nr 1.
4. Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998.
5. Gwiazdomorski J., glosa do uchwały SN z dnia14 czerwca 1971 r., III CZP 24/71, ?Nowe Prawo? 1972, nr 10.
6. Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1985.
7. Jezioro J. (w:) Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny, Legalis 2019 (el.).
8. Kordasiewicz B. (w:) Radwański Z. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 10, Kordasiewicz B. (red.), Prawo spadkowe, Warszawa 2015.
9. Kosik J. (w:) Czachórski W. (red.) System prawa cywilnego, t. 4, Piątowski J. St. (red.), Prawo spadkowe, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986.
10. Kozaczka A., Charakter prawny przebaczenia w prawie cywilnym, ?Nowe Prawo? 1972, nr 10.
11. Kozaczka A., Na marginesie przebaczenia w projekcie k.c., ?Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny? 1962, nr 1.
12. Krajewski M., Przebaczenie i inne okoliczności wyłączające możliwość uznania spadkobiercy za niegodnego, ?Państwo i Prawo? 1997, nr 5.
13. Kremis J., Strugała R. (w:) Gniewek E., Machnikowski P., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2016.
14. Księżak P. (w:) Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4a, Warszawa 2019.
15. Księżak P., Przebaczenie w polskim prawie cywilnym, ?Państwo i Prawo? 2006, nr 11.
16. Księżak P., Zachowek w polskim prawie spadkowym, Warszawa 2012.
17. Lang W., Prawo i moralność, Warszawa 1989.
18. Mellibruda J., Nieprzebaczona krzywda, Warszawa 1992.
19. Moskal A., Czy przebaczenie niweczy skutki uprzedniego wydziedziczenia?, ?Studenckie Prace Prawnicze, Administratywiczne i Ekonomiczne? 2017, nr 21.
20. Mularski K., Czynności podobne do czynności prawnych, Warszawa 2011.
21. Niezbecka E. (w:) Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Warszawa 2012.
22. Nowakowski T., glosa do uchwały SN z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18, ?Rejent? 2019, nr 8.
23. Paliwoda R. M., glosa do uchwały SN z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18, ?Orzecznictwo Sądów Polskich? 2019, nr 7-8.
24. Pazdan M. (w:) Pietrzykowski K.. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Legalis 2018 (el.).
25. Piątowski J. St., Witczak H., Kawałko A. (w:) B. Kordasiewicz, System prawa prywatnego, t. 10, Kordasiewicz B. (red.), Prawo spadkowe, Warszawa 2015.
26. Pogonowski M., Wydziedziczenie. Zarys problematyki ?Rejent? 2005, nr 4.
27. Piłat R., Krzywda i zadośćuczynienie, ?Kultura i Historia? 2004, nr 7.
28. Rystwej-Markiewicz B., Niegodność dziedziczenia, ?Przegląd Sądowy? 2006, nr 9.
29. Sepełowski M., glosa do uchwały SN z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18, ?Monitor Prawniczy? 2019, nr 15.
30. Skowrońska-Bocian E., Prawo spadkowe, Warszawa 2011.
31. Skowrońska-Bocian E., Wierciński J. (w:) Gudowski J. (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Warszawa 2017.
32. Smyczyński T. (w:) Smyczyński (red.), System prawa prywatnego, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2014.
33. Sokołowski T. (w:) Gutowski M., Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2019 (el.).
34. Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.
35. Szulakiewicz M., Fenomenologia przebaczenia ? moralny i metafizyczny wymiar przebaczenia, ?Pedagogia Christiana? 2016, nr 1.
36. Trepkowska E., Dwie koncepcje przebaczenia. Przebaczenie jako warunek i jako element naprawy relacji międzyludzkich, ?Etyka? 2009, nr 42.
37. Walczak P., Nietrafność powoływania się na przebaczenie przez polski Kodeks cywilny? ?Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ? 2018, nr 2.
38. Wilejczyk M., Aspekt konwencjonalny i aspekt realny czynności prawnej, (w:) Dańko-Roesler A., Leśniak M., Skory M., Sołtys B. (red.), Ius est ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Frąckowiakowi, Wrocław 2018.
39. Wilejczyk M., Cywilnoprawne znaczenie przebaczenia, ?Studia Prawnicze? 2013, nr 1.
40. Wilejczyk M., Krzywda, przebaczenie, zadośćuczynienie, ?Ethos? 2018, nr 2.
41. Wilejczyk M., Zagadnienia etyczne części ogólnej prawa cywilnego, Warszawa 2014.
42. Wolak G., glosa do uchwały SN z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18, ?Rejent? 2019, nr 3.
43. Wolak G., Zrzeczenie się dziedziczenia a wydziedziczenie jako instytucje służące wyłączeniu od dziedziczenia, ?Jurysta? 2016, nr 7-8.
44. Załucki M. (w:) Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 6, Warszawa 2018.
45. Załucki M., Wydziedziczenie w prawie polskim na tle porównawczym, Warszawa 2010.
46. Zoll F., Prawo cywilne w zarysie, t. 4, Kraków 1948.
47. Zrałek J., Niegodność dziedziczenia ? uwagi de lege ferenda, ?Rejent? 2006, nr 2.
Orzecznictwo:
1. Uchwała SN z dnia 14 czerwca 1971 r., III CZP 24/71, OSNC 1972, nr 2, poz. 23.
2. Uchwała SN z dnia19 października 2018 r., III CZP 37/18, OSNC 2019, nr 7-8, poz. 75.
3. Wyrok SA w Warszawie z 18 grudnia 2013 r., VI ACa 785/13, Legalis nr 831521
4. Wyrok SA w Katowicach z dnia 21 marca 2014 r., I ACa 1181/13, Legalis nr 1883307
5. Wyrok SO we Wrocławiu z dnia 24 czerwca 2013 r., I C 284/12, Legalis nr 1546330.
Inne:
1. Doroszewski W. (red.)Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/przebaczyc;5482564.html, dostęp (3.09.2018).
2. Wielki słownik języka polskiego, hasło: przebaczyć, http://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=20558&ind=0&w_szukaj=przebaczenie (dostęp 3.09.2018).
3. Piłat R., Krzywda i zadośćuczynienie, ?Kultura i Historia? 2004, nr 7, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/1641 (dostęp 18.06.2018).
1. Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 2019 r. poz. 1145 ze zm.).
2. Ustawa z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2019 r. po. 1460 ze zm.).
Literatura:
1. Baziński A., Prawo spadkowe. Komentarz, Łódź 1948.
2. Ciszewski J., Knabe J. (w:) Ciszewski J., Nazaruk P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, LEX 2019 (el.).
3. Czepita St., O pojęciu czynności konwencjonalnej i jej odmianach, ?Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny? 2017, nr 1.
4. Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998.
5. Gwiazdomorski J., glosa do uchwały SN z dnia14 czerwca 1971 r., III CZP 24/71, ?Nowe Prawo? 1972, nr 10.
6. Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1985.
7. Jezioro J. (w:) Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny, Legalis 2019 (el.).
8. Kordasiewicz B. (w:) Radwański Z. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 10, Kordasiewicz B. (red.), Prawo spadkowe, Warszawa 2015.
9. Kosik J. (w:) Czachórski W. (red.) System prawa cywilnego, t. 4, Piątowski J. St. (red.), Prawo spadkowe, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986.
10. Kozaczka A., Charakter prawny przebaczenia w prawie cywilnym, ?Nowe Prawo? 1972, nr 10.
11. Kozaczka A., Na marginesie przebaczenia w projekcie k.c., ?Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny? 1962, nr 1.
12. Krajewski M., Przebaczenie i inne okoliczności wyłączające możliwość uznania spadkobiercy za niegodnego, ?Państwo i Prawo? 1997, nr 5.
13. Kremis J., Strugała R. (w:) Gniewek E., Machnikowski P., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2016.
14. Księżak P. (w:) Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4a, Warszawa 2019.
15. Księżak P., Przebaczenie w polskim prawie cywilnym, ?Państwo i Prawo? 2006, nr 11.
16. Księżak P., Zachowek w polskim prawie spadkowym, Warszawa 2012.
17. Lang W., Prawo i moralność, Warszawa 1989.
18. Mellibruda J., Nieprzebaczona krzywda, Warszawa 1992.
19. Moskal A., Czy przebaczenie niweczy skutki uprzedniego wydziedziczenia?, ?Studenckie Prace Prawnicze, Administratywiczne i Ekonomiczne? 2017, nr 21.
20. Mularski K., Czynności podobne do czynności prawnych, Warszawa 2011.
21. Niezbecka E. (w:) Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Warszawa 2012.
22. Nowakowski T., glosa do uchwały SN z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18, ?Rejent? 2019, nr 8.
23. Paliwoda R. M., glosa do uchwały SN z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18, ?Orzecznictwo Sądów Polskich? 2019, nr 7-8.
24. Pazdan M. (w:) Pietrzykowski K.. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Legalis 2018 (el.).
25. Piątowski J. St., Witczak H., Kawałko A. (w:) B. Kordasiewicz, System prawa prywatnego, t. 10, Kordasiewicz B. (red.), Prawo spadkowe, Warszawa 2015.
26. Pogonowski M., Wydziedziczenie. Zarys problematyki ?Rejent? 2005, nr 4.
27. Piłat R., Krzywda i zadośćuczynienie, ?Kultura i Historia? 2004, nr 7.
28. Rystwej-Markiewicz B., Niegodność dziedziczenia, ?Przegląd Sądowy? 2006, nr 9.
29. Sepełowski M., glosa do uchwały SN z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18, ?Monitor Prawniczy? 2019, nr 15.
30. Skowrońska-Bocian E., Prawo spadkowe, Warszawa 2011.
31. Skowrońska-Bocian E., Wierciński J. (w:) Gudowski J. (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Warszawa 2017.
32. Smyczyński T. (w:) Smyczyński (red.), System prawa prywatnego, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2014.
33. Sokołowski T. (w:) Gutowski M., Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2019 (el.).
34. Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.
35. Szulakiewicz M., Fenomenologia przebaczenia ? moralny i metafizyczny wymiar przebaczenia, ?Pedagogia Christiana? 2016, nr 1.
36. Trepkowska E., Dwie koncepcje przebaczenia. Przebaczenie jako warunek i jako element naprawy relacji międzyludzkich, ?Etyka? 2009, nr 42.
37. Walczak P., Nietrafność powoływania się na przebaczenie przez polski Kodeks cywilny? ?Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ? 2018, nr 2.
38. Wilejczyk M., Aspekt konwencjonalny i aspekt realny czynności prawnej, (w:) Dańko-Roesler A., Leśniak M., Skory M., Sołtys B. (red.), Ius est ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Frąckowiakowi, Wrocław 2018.
39. Wilejczyk M., Cywilnoprawne znaczenie przebaczenia, ?Studia Prawnicze? 2013, nr 1.
40. Wilejczyk M., Krzywda, przebaczenie, zadośćuczynienie, ?Ethos? 2018, nr 2.
41. Wilejczyk M., Zagadnienia etyczne części ogólnej prawa cywilnego, Warszawa 2014.
42. Wolak G., glosa do uchwały SN z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18, ?Rejent? 2019, nr 3.
43. Wolak G., Zrzeczenie się dziedziczenia a wydziedziczenie jako instytucje służące wyłączeniu od dziedziczenia, ?Jurysta? 2016, nr 7-8.
44. Załucki M. (w:) Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 6, Warszawa 2018.
45. Załucki M., Wydziedziczenie w prawie polskim na tle porównawczym, Warszawa 2010.
46. Zoll F., Prawo cywilne w zarysie, t. 4, Kraków 1948.
47. Zrałek J., Niegodność dziedziczenia ? uwagi de lege ferenda, ?Rejent? 2006, nr 2.
Orzecznictwo:
1. Uchwała SN z dnia 14 czerwca 1971 r., III CZP 24/71, OSNC 1972, nr 2, poz. 23.
2. Uchwała SN z dnia19 października 2018 r., III CZP 37/18, OSNC 2019, nr 7-8, poz. 75.
3. Wyrok SA w Warszawie z 18 grudnia 2013 r., VI ACa 785/13, Legalis nr 831521
4. Wyrok SA w Katowicach z dnia 21 marca 2014 r., I ACa 1181/13, Legalis nr 1883307
5. Wyrok SO we Wrocławiu z dnia 24 czerwca 2013 r., I C 284/12, Legalis nr 1546330.
Inne:
1. Doroszewski W. (red.)Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/przebaczyc;5482564.html, dostęp (3.09.2018).
2. Wielki słownik języka polskiego, hasło: przebaczyć, http://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=20558&ind=0&w_szukaj=przebaczenie (dostęp 3.09.2018).
3. Piłat R., Krzywda i zadośćuczynienie, ?Kultura i Historia? 2004, nr 7, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/1641 (dostęp 18.06.2018).
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.generic.usageStats.noStats##